Trong lĩnh vực vận tải hàng hóa, có nhiều phương thức vận chuyển khác nhau phục vụ cho cả nhu cầu nội địa lẫn quốc tế. Trong số đó, vận tải đa phương thức nổi bật nhờ sự linh hoạt và hiệu quả mà nó mang lại.

Không bị giới hạn bởi một loại hình vận tải duy nhất, vận tải đa phương thức kết hợp hài hòa giữa các phương tiện vận chuyển khác nhau, giúp tối ưu hóa quy trình logistics. Phương thức này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian và chi phí mà còn mở rộng khả năng tiếp cận các thị trường xa xôi, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống giao thông toàn cầu.

Hãy cùng khám phá chi tiết hơn về vận tải đa phương thức và vai trò quan trọng của nó trong bài viết dưới đây!

Vận tải đa phương thức đang rất phát triển trong thời đại 4.0

1. Vận tải đa phương thức là gì?

Khi tìm hiểu về logistics và vận tải, nhiều người đặt câu hỏi: vận tải đa phương thức là gì? Vận tải đa phương thức (multimodal transport) là hình thức vận chuyển mà hàng hóa được chuyển đổi giữa các phương tiện khác nhau trong quá trình vận chuyển từ điểm xuất phát đến điểm đích. Điều này có nghĩa là hàng hóa không di chuyển trên cùng một phương tiện xuyên suốt hành trình, mà có thể chuyển đổi từ xe tải sang tàu biển, từ tàu biển sang tàu lửa, hoặc từ tàu lửa sang máy bay và ngược lại.

Hệ thống vận tải đa phương thức được quản lý bởi các nhà vận chuyển đa phương thức, chịu trách nhiệm điều phối và đảm bảo việc chuyển đổi phương tiện diễn ra hiệu quả, an toàn. Hình thức này giúp tối ưu hóa quá trình vận chuyển, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời tăng tính linh hoạt trong việc lựa chọn phương tiện phù hợp với từng giai đoạn của hành trình.

Vận tải đa phương thức là xu hướng tích hợp và tối ưu hóa trong logistics, tận dụng hiệu quả các phương tiện vận chuyển khác nhau để đảm bảo hàng hóa được chuyển giao mượt mà qua các chặng đường.

2. Đặc điểm của vận tải đa phương thức hiện nay

Kết Hợp Các Phương Thức Vận Chuyển: Vận tải đa phương thức yêu cầu sự phối hợp của ít nhất hai phương thức vận chuyển khác nhau để chuyển hàng hóa từ điểm xuất phát đến điểm đích. Sự kết hợp này giúp nâng cao hiệu quả vận chuyển và rút ngắn thời gian di chuyển.

Người Kinh Doanh Vận Tải Đa Phương Thức (Multimodal Transport Operator – MTO): Người kinh doanh vận tải đa phương thức không chỉ đơn thuần là đại lý của người gửi hàng hay người chuyên chở. Họ đóng vai trò như một người chủ ủy thác, chịu trách nhiệm tổ chức, quản lý và điều phối toàn bộ quá trình vận chuyển.

Trách Nhiệm Toàn Diện: Người kinh doanh vận tải đa phương thức chịu trách nhiệm đối với hàng hóa từ lúc nhận đến khi giao thành công cho người nhận, bao gồm cả các vấn đề như chậm trễ giao hàng. Tùy theo thỏa thuận giữa các bên, trách nhiệm này có thể áp dụng theo chế độ thống nhất hoặc phân đoạn theo từng chặng.

Vận Tải Quốc Tế và Container Hóa: Trong vận tải đa phương thức quốc tế, việc chuyển đổi phương tiện vận chuyển diễn ra thường xuyên khi hàng hóa được giao nhận tại các quốc gia khác nhau. Sử dụng các công cụ như container hoặc trailer giúp bảo vệ hàng hóa và tối ưu hóa quá trình vận chuyển.

Vận tải đa phương thức giúp tối ưu chi phí trong quá trình vận chuyển

3. Tại sao vận tải đa phương thức lại trở lên phát triển hiện nay?

Tăng Hiệu Quả Chi Phí Vận Chuyển: Tối ưu hóa chi phí vận chuyển hàng hóa nhờ sự phối hợp giữa nhiều phương thức vận tải.

Giảm Tác Động Môi Trường: Sử dụng đa dạng các phương tiện vận tải với mức độ thân thiện môi trường khác nhau, thay vì chỉ phụ thuộc vào một loại phương tiện có thể gây hại lớn đến môi trường, chẳng hạn như xe tải đời cũ.

Giải Quyết Quá Tải Trong Vận Tải: Thúc đẩy thương mại quốc tế bằng cách cân đối tỷ trọng vận tải giữa các phương thức, giảm tình trạng quá tải cho một số loại hình vận chuyển.

Tiêu Chuẩn Hóa Quy Trình Vận Chuyển: Áp dụng tiêu chuẩn hóa trong vận chuyển, sử dụng container, trailer, pallet,… để tận dụng hiệu quả lợi thế quy mô từ các đơn vị vận tải.

Hỗ Trợ Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu: Đáp ứng nhu cầu toàn cầu hóa thương mại và sản xuất, góp phần xây dựng và duy trì chuỗi cung ứng quốc tế hiệu quả.

Vận tải đa phương thức có vai trò quan trọng trong cung ứng toàn cầu

4. Ưu điểm của vận tải đa phương thức so với các hình thức khác

Hình thức vận tải đa phương thức đang đóng góp quan trọng vào hoạt động thương mại quốc tế và phát triển kinh tế quốc gia. Những giá trị cốt lõi mà nó mang lại bao gồm:

• Giảm Chi Phí Logistics: Tối ưu hóa chi phí logistics và áp dụng mô hình "Just in time," giúp giảm giá thành hàng hóa và chi phí sản xuất.
• Mở Rộng Mạng Lưới Vận Tải: Kết hợp các phương thức vận tải cho phép chuyên chở khối lượng lớn, hàng siêu trường, siêu trọng, đem lại hiệu quả kinh tế cao.
• Tăng Năng Lực Cạnh Tranh: Góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp thông qua giá thành hợp lý và chất lượng hàng hóa được đảm bảo.
• Tiếp Cận Thị Trường Nhanh Chóng: Hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường, đặc biệt là thị trường quốc tế, nhờ mạng lưới vận tải liên kết chặt chẽ và quy mô rộng lớn.
• Thúc Đẩy Hợp Tác và Giảm Thủ Tục Hành Chính: Thắt chặt quan hệ hợp tác giữa chính phủ và doanh nghiệp, đồng thời đơn giản hóa thủ tục vận chuyển, giảm thiểu các chứng từ không cần thiết.

Một số loại hình vận tải đa phương thức phổ biến ở nước ta

5. Các loại hình vận tải đa phương thức phổ biến hiện nay

Vận tải biển – hàng không (Sea – Air):

Mô hình Sea – Air là phương thức vận chuyển kết hợp ưu điểm của vận tải đường biển và hàng không, mang lại sự linh hoạt và hiệu quả. Phương thức này thường được sử dụng khi yêu cầu thời gian giao hàng nhanh nhưng chi phí vận tải hàng không toàn phần quá cao. Nó giúp tiết kiệm chi phí vận chuyển trong khi vẫn đảm bảo thời gian giao hàng.

Vận tải đường bộ – hàng không (Road – Air):

Mô hình Road – Air kết hợp sự linh hoạt của vận tải đường bộ và tốc độ của vận tải hàng không. Đây là giải pháp hiệu quả khi cần đưa hàng hóa đến sân bay gần nhất bằng đường bộ, sau đó vận chuyển bằng hàng không để hoàn thành hành trình. Mô hình này phù hợp với các lô hàng yêu cầu tính linh hoạt và tốc độ.

Vận tải đường sắt – đường bộ (Rail – Road):

Mô hình Rail – Road tận dụng hiệu quả của vận tải đường sắt kết hợp với sự linh hoạt của vận tải đường bộ. Phương thức này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí và đảm bảo an toàn mà còn giảm áp lực giao thông đường bộ, đặc biệt trong nội thành. Tuy nhiên, để vận hành hiệu quả, mô hình này yêu cầu cơ sở hạ tầng đường sắt và các điểm giao nhận thuận tiện cho việc chuyển đổi giữa hai phương thức.

Vận tải đường sắt/đường bộ/nội thủy – đường biển (Rail/Road/Inland Waterway – Sea):
Đây là phương thức vận tải tích hợp nhiều phương tiện như đường sắt, đường bộ, hoặc đường thủy nội địa kết hợp với vận tải biển. Mô hình này thường được sử dụng trong xuất nhập khẩu, giúp tối ưu hóa quá trình vận chuyển trên các tuyến hành trình dài, đảm bảo hiệu suất cao và tiết kiệm chi phí vận chuyển.

Cách Hoạt Động

• Vận Chuyển Đến Cảng Xuất Khẩu:
  Hàng hóa được đưa từ nơi xuất phát đến cảng biển thông qua đường bộ, đường sắt, hoặc đường nội thủy.
• Vận Tải Đường Biển:
  Tại cảng xuất khẩu, hàng hóa được vận chuyển bằng đường biển đến cảng nhập khẩu của quốc gia đích.
• Vận Chuyển Tại Nước Nhập Khẩu:
  Sau khi cập cảng, hàng hóa tiếp tục được vận chuyển đến điểm đến cuối cùng bằng đường bộ, đường sắt hoặc nội thủy.

Ưu Điểm

• Tối Ưu Hiệu Suất Vận Tải:
  Kết hợp linh hoạt giữa các phương thức vận tải như đường sắt, đường bộ, đường nội thủy và đường biển giúp tối ưu hóa chi phí và năng suất vận chuyển.
• Linh Hoạt và Đa Dạng Hóa:
  Phù hợp với nhiều tuyến vận chuyển và loại hàng hóa khác nhau, đáp ứng linh hoạt các yêu cầu về vận chuyển.
• Thích Hợp Với Hàng Container:
  Mô hình này đặc biệt hiệu quả cho vận chuyển container trên các tuyến không đòi hỏi thời gian giao hàng gấp.

Mô Hình Cầu Lục Địa (Land Bridge)

Land Bridge là hình thức vận tải đa phương thức kết hợp giữa đường biển và vận tải trên đất liền. Hàng hóa được vận chuyển bằng đường biển đến các cảng trung gian trên một lục địa, sau đó tiếp tục hành trình trên đất liền bằng đường bộ hoặc đường sắt, rồi trở lại đường biển để đến cảng đích ở một châu lục khác.

Mô hình này đóng vai trò như một “cầu nối” giữa các chặng vận chuyển đường biển, giúp tối ưu hóa thời gian và chi phí vận tải so với việc sử dụng hoàn toàn đường biển.

Mini Bridge và Micro Bridge

• Mini Bridge:

Đây là mô hình vận tải trong đó container được vận chuyển từ cảng xuất khẩu đến một cảng biển của quốc gia nhập khẩu, sau đó tiếp tục hành trình bằng đường sắt đến một thành phố cảng khác trong nước. Quá trình này được quản lý thống nhất qua một vận đơn do người chuyên chở đường biển phát hành, đảm bảo tính liền mạch giữa các phương thức vận tải.

• Micro Bridge:

Tương tự Mini Bridge, mô hình này cũng vận chuyển container từ cảng biển đến một cảng khác bằng đường sắt. Tuy nhiên, điểm khác biệt là điểm đến cuối cùng không phải là cảng biển mà là khu vực nội địa như khu công nghiệp, trung tâm thương mại hoặc các vùng sâu trong đất liền, đáp ứng nhu cầu vận chuyển đến những địa điểm không phải cảng biển.

Vận tải đa phương thức không chỉ là giải pháp vận chuyển hiện đại, linh hoạt mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa chi phí, rút ngắn thời gian giao nhận và nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhờ vào sự kết hợp hài hòa giữa các phương thức vận tải, mô hình này mang đến những giá trị vượt trội, góp phần thúc đẩy thương mại quốc tế và phát triển kinh tế bền vững.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa ngày càng sâu rộng, vận tải đa phương thức sẽ tiếp tục là xu hướng tất yếu, giúp các doanh nghiệp tận dụng tối đa nguồn lực vận tải, mở rộng thị trường và nâng cao khả năng cạnh tranh. Việc áp dụng và đầu tư vào mô hình này không chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp mà còn góp phần quan trọng trong việc xây dựng một hệ thống logistics hiệu quả và thân thiện với môi trường.